Oorlog. Overstromingen. Droogte.
Is het einde der tijden aangebroken?
Dat weet ik niet.
Maar wat denk ik dan?
Sluit ik mijn ogen?
Wat doe ik met vermoedens? Wat doe ik wanneer ik het niet zeker weet? Neem ik een zekere verantwoordelijkheid? Ga ik iets ondernemen? Het is een beetje zoals wanneer ik zoek naar mijn kwijtgeraakte sleutel. Ik staar maar wat naar de grond in het licht van een lantaarnpaal. Ligt de sleutel daar?
Welnee, zegt de dronken man, ik ben hem daar verderop verloren – en hij wijst naar het donker – maar daar vind ik hem nooit, daarom zoek ik liever hier in het licht.
Karl Ove Knausgård, De morgenster (2020)
Het doet me denken aan het spaghetti-arrest in 1996 (wanneer onderzoeksrechter Connerotte van de zaak Dutroux wordt gehaald na het eten van een bord spaghetti bij een benefiet ter ere van de slachtoffers). Ik zat in het zesde middelbaar, 17 jaar. Er werd die week massaal geprotesteerd omdat er wantrouwen was in de politie, het gerecht en in de politiek (met in dat weekend de witte mars in Brussel als orgelpunt). Ook in mijn middelbare school stormden de leerlingen uit de klaslokalen om te gaan betogen in de stad. Er waren een handvol leerlingen die niet mee gingen protesteren, waaronder ikzelf. We hebben toen een gesprek met elkaar gevoerd in de studiezaal. Mijn reden om niet mee te gaan was dat ik vond dat iedereen maar ging protesteren om maar niet in de les te moeten zitten. Profiteren dus. Of mijn oordeel juist was weet ik niet. Ik heb toen bewust geen actie ondernomen. Of toch wel?
Sinds die dag – en daarvoor eigenlijk ook niet – ben ik nooit gaan betogen of demonsteren. Aanvaard ik dan de maatschappelijke problemen? Keur ik ze daardoor goed? Sta ik dan maar wat te mopperen aan de zijlijn?
Is dat genoeg?
De vleugelslag van een vlinder in Brazilië zou maanden later een orkaan in Texas kunnen veroorzaken.
Eward Lorens, Amerikaans wiskundige en meteoroloog (1961)
Wetenschappelijk gezien kan het niet, maar het ‘vlindereffect’ is een metafoor: een kleine verandering of onregelmatigheid kan zich ontwikkelen tot groot effect.
Nog tijdens de coronamaatregelen en opeenvolgende lockdowns hebben veel mensen verkondigt het achteraf anders te doen, hun leven anders te leven omdat de schellen van hun ogen waren gevallen. Mijn spaghetti die ik vorige week bestelde bleek alweer te weinig kaas te hebben.